Diversiteit is essentieel voor de veerkracht van bedrijven

Door Gaëlle Hoogsteyn  - 18 december 2019 om 15:12 

À la diversité des langues et des origines se superposent la variété des niveaux de formation. Cette diversité est l’une des clés de la résilience des entreprises. @Belga

Na Dubai is Brussel de meest kosmopolitische stad ter wereld. De verscheidenheid aan talen en afkomst wordt er overlapt door de variëteit aan onderwijsniveaus en de verjongende bevolking. Diversiteit maakt bedrijven veerkrachtiger, omdat ze beter gewapend zijn voor de toekomstige uitdagingen. Maar uit cijfers blijkt dat de diversiteit in bedrijven nog te wensen overlaat. Waarom is dat? En hoe kan dit veranderen 

 

Caroline Mancel, Adjunct-directeur-generaal van Actiris, is dezelfde mening toegedaan: “Diversiteit in de tewerkstelling in Brussel is essentieel om aansluiting te vinden met de realiteit. Maar er is nog veel weg af te leggen, want de ongelijkheid is enorm.”

Haar overtuiging steunt op een enquête door view.brussels (het Brussels Observatorium voor werkgelegenheid en opleidingen)1: De voornaamste bevinding van deze studie luidt dat iemand van buitenlandse afkomst echt veel moeilijker werk vindt, ook al is hij of zij gekwalificeerd. In Brussel hebben 8 werkzoekenden op 10 een buitenlandse achtergrond. En als je ook nog eens vrouw en jong bent en een hoofddoek draagt, krijg je het nog veel moeilijker. Hoe meer diversiteitsfactoren iemand combineert, hoe sterker de discriminatie, aldus Caroline Mancel.

Jongeren afkomstig uit landen onder de Sahara ondervinden de grootste moeilijkheden om werk te vinden, ook al zijn ze sterker vertegenwoordigd in de opleidingen. Bij mensen met wortels in de Maghreb en Afrika ligt de werkloosheid 3 tot 4 keer hoger dan bij oorspronkelijke Belgen. Zelfs als ze hetzelfde diploma hebben, vinden mensen van niet-Europese afkomst moeilijker werk. En vrouwen zijn over het algemeen kwetsbaarder.” 

Je vindt die discriminatie niet alleen op de werkvloer terug. Ze is al aanwezig in hogescholen die voor hun beroepsopleidingen stages organiseren. Dat bevestigt ook Colette Malcorps, directrice-voorzitster van Ephec: “Sommige studenten met een migratieachtergrond komen ons vertellen dat ze moeilijk aan een stageplaats geraken. Ik ben misschien naïef, maar ik denk dat door hen optimaal voor te bereiden op het bedrijfsleven, door hen al tijdens hun studie beroepsgericht te laten werken enz., wij hen meer kansen bieden om vervolgens eventuele hinderpalen te overwinnen.” 

Maar zelfs iemand met een goed diploma kan ten prooi vallen aan discriminatie. Kijk maar naar Veronica Rocha, die in het Groothertogdom Luxemburg is geboren en wortels op de Kaapverdische Eilanden heeft. Veronica verhuisde naar België om te studeren, begon in de communicatiesector te werken en was betrokken bij allerlei journalistieke projecten.

Negen jaar lang was ze persverantwoordelijke en coördinatrice van de communicatiecel van het CNCD, de Franstalige koepel van de Noord-Zuid-beweging. Sinds 2015 is ze producer van een online tv-zender en adjunct-gedelegeerd bestuurder van FedeWeb, de federatie van webmedia. Een mooi traject, maar niet zonder valkuilen: Dat ik een vrouw met een kleurtje ben, heeft me zeker afgeremd om journaliste te worden. Nu is er in de media steeds meer plaats voor diversiteit, maar dat was toen niet het geval. Mensen met een andere huidskleur op het scherm brengen, dat kon in 2001 echt nog niet. Toen ik uit Luxemburg in Brussel aankwam, had ik eerst de indruk dat dit een heel multiculturele stad was en dat alles hier wel los zou lopen. Maar ik merkte al snel dat er nog veel weg af te leggen was”, vertelt ze. 

 

Bestaande maatregelen 

Cijfers liegen niet en de problemen dateren niet van vandaag. Daarom werden al jaren geleden allerlei maatregelen genomen voor een grotere diversiteit in de bedrijven (inzake nationaliteit, maar ook gender, leeftijd of diplomaniveau). 

Actiris hanteert bijvoorbeeld al diversiteitsplannen sinds 2008. Er werden 225 diversiteitsplannen uitgevoerd, met een impact op bijna 90 000 werknemers in het Brusselse Gewest. Alle acties die uit de plannen voortvloeien, worden door Actiris medegefinancierd tot maximaal 10 000 euro. In de Brusselse regeringsverklaring staat dat overheidssteun in de toekomst kan afhangen van de invoering van een diversiteitsplan. Dat zou voor een mooie doorbraak kunnen zorgen, maar dan moeten wij wel meer middelen krijgen”, zegt Caroline Mancel.  

Actiris beschikt ook over een anti-discriminatieloket, waar werkzoekenden die zich gediscrimineerd voelen met een consulent kunnen praten. “Wij proberen zelf het goede voorbeeld te geven inzake diversiteit, zegt Caroline Mancel. Eén werknemer op twee bij Actiris heeft buitenlandse wortels en bij onze 1 582 werknemers zijn 25 nationaliteiten vertegenwoordigd. Vrouwen maken 66% uit van ons personeelsbestand, ook in de directie. Waar wachten andere overheidsinstellingen nog op om ook meer in te zetten op diversiteit en aan de bedrijven het goede voorbeeld te geven?” 

Veronica Rocha bevestigt dat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest veel initiatieven steunt die de economie stimuleren. Er zijn veel financiële steunmaatregelen. Denk aan incubatoren voor wie een eigen zaak wil opzetten. Voor mensen met een diversiteitsachtergrond die door discriminatie moeilijkheden ondervinden op de arbeidsmarkt, kan dit een oplossing zijn. Tegen mensen die zich geblokkeerd of gediscrimineerd voelen, zeg ik: denk na over wat je boeit, over welke talenten je beschikt en hoe je daarmee aan de slag kunt gaan om waarde te creëren. Maar aan de werkgevers vraag ik ook waarom het ondernemerschap de enige uitweg moet zijn voor het diversiteitspotentieel…” 

 

Jongeren, de hoop voor morgen 

Naast de diversiteit in de afkomst van de (potentiële) werknemers, leveren ook de verschillende opleidingsniveaus problemen op in Brussel: In een tertiaire economie als de onze zijn diploma’s belangrijk. Maar met een diploma dat niet erkend wordt, zit je vast”, zegt Caroline Mancel. Een buitenlands diploma laten erkennen is duur en tijdrovend en het resultaat is niet gegarandeerd. “Maak deze procedure gratis en vereenvoudig ze. Onze consulenten zijn soms verbaasd als ze merken dat artsen-specialisten van buitenlandse afkomst als nachtwaker werken, omdat ze hun diploma niet erkend krijgen.”

Emmanuelle Havrenne, gedelegeerd-bestuurder bij Ephec, is het daarmee eens: De verschillen in opleidingsniveau van de werknemers zijn enorm in Brussel. Het volwassenenonderwijs en de opleidingen van Bruxelles Formation helpen dit probleem minstens gedeeltelijk op te lossen. Bij Ephec stellen wij vast dat de mensen die zich inschrijven in het volwassenonderwijs steeds jonger worden. Ook jongeren die op één of ander ogenblik uit het schoolsysteem zijn gestapt, willen dus een opleiding volgen.” Volgens Kristien Depoortere, directrice van EphecVolwassenenonderwijs, verloopt de integratie heel natuurlijk: “Ik merk dat in ons volwassenenonderwijs, waarin iedereen met zijn eigen achtergrond, cultuur en overtuigingen instapt. Met de competenties die zij daar verwerven, veroveren ze vrij gemakkelijk een plaatsje op de arbeidsmarkt of kiezen ze een nieuw beroep, ondanks bepaalde elementen die als discriminerend worden beschouwd.” 

Scholen zijn cruciaal voor de bewustmaking van de toekomstige werknemers. Colette Malcorps legt uit: Bij Ephec gaan we proactief om met diversiteit. Zo hebben we internationale vaardigheden aan ons programma toegevoegd, ook met een ‘at home’ dimensie. Onze studentenpopulatie is heel divers. In onze praktijk zorgen wij ervoor dat onze studenten wel verplicht zijn om samen te werken, naar elkaar te luisteren, kennis te maken met andere werkmethodes en op elkaar te reageren. Diversiteit is een belangrijk onderdeel van ons leerproces en wij vragen onze docenten om dit aspect specifiek te behandelen tijdens hun cursussen.” 

Emmanuelle Havrenne sluit hierbij aan: “Dat diversiteit belangrijk is, moet al in het onderwijs worden bijgebracht. Over 10 tot 15 jaar zullen deze studenten misschien personeel aanwerven. Daarom willen wij ze nu al laten voelen hoe verrijkend diversiteit voor het studentenleven is, zodat ze er later op de werkvloer als vanzelf voor openstaan.” 

 

Bedrijven hebben er alles bij te winnen 

Caroline Mancel is van mening dat al deze bedenkingen naar één conclusie leiden: Actiris moet radicaal handelen en de sectorale kaderakkoorden gebruiken om discriminatie sterker te bestrijden. Wij hebben al veel gedaan, maar het kan nog beter. De betrokkenen ervaren discriminatie als een onrecht, vraag en aanbod op de arbeidsmarkt op elkaar afstemmen wordt er moeilijker door en de economische groei vertraagt.

Veel vacatures geraken immers niet ingevuld. Caroline Mancel vindt dat we ons moeten afvragen waarom dat zo is. Omdat werkgevers te veel focussen op oude Belgen? Zijn ze bang dat een vrouw een slechte indruk zal maken op klanten? “Onze boodschap aan de werkgevers is duidelijk”, zegt ze. Wij staan klaar om ze te helpen bij het uitwerken van een diversiteitsplan.” 

Bovendien speelt zich in Vlaanderen de omgekeerde evolutie af: de bevolking veroudert er. De stroom pendelaars naar Brussel begint al af te nemen. Wij zouden graag zien dat de treinen die nu pendelaars uit Vlaanderen en Wallonië naar Brussel aanvoeren, terugrijden met werknemers uit Brussel aan boord”, aldus Caroline Mancel. “Vlaanderen heeft Brussel nodig, maar het is niet eenvoudig om die boodschap over te brengen op de werkgevers, wegens de vooroordelen en de taalverschillen. Maar ook daar wordt aan gewerkt.” 

“Zich verzetten tegen verandering is een natuurlijke menselijke reflex. Toch biedt diversiteit de bedrijven heel veel kansen”, zegt Veronica Rocha. “Bedrijven moeten tegenwoordig waarde creëren in een snel veranderende wereld met beperkte grondstoffen. Diversiteit maakt bedrijven weerbaarder, want ze vergemakkelijkt innovatie door andere invalshoeken te stimuleren. De nieuwe generatie werknemers verwacht trouwens dat bedrijven de diversiteit omarmen. Zo’n beleid is bijgevolg nuttig om talent aan te trekken en te behouden. Maar dat gaat zeker niet van vandaag op morgen. Bedrijven moeten hun strategie en filosofie grondig aanpassen.” 

Emmanuelle Havrenne zegt tot besluit: De juiste persoon op de juiste plaats, is dat geen basisprincipe voor human resources? Daarom is diversiteit cruciaal in een economie die steeds complexer en mondialer wordt. Ze maakt bedrijven immers creatiever en wendbaarder, verhoogt het inzicht in bepaalde problemen, helpt de verwachtingen van klanten begrijpen enz. Als twee kandidaten dezelfde competenties hebben, moet je je afvragen wat het meest wenselijk is voor je organisatie, op basis van de profielen die er al aan de slag zijn.” 

 

 

Caroline Mancel (Actiris) 

“Diversiteit in de tewerkstelling in Brussel is essentieel om aansluiting te vinden met de realiteit. (…) In Brussel hebben 8 werkzoekenden op 10 een buitenlandse achtergrond.

 

Veronica Rocha 

“Bedrijven moeten tegenwoordig waarde creëren in een snel veranderende wereld met beperkte grondstoffen. Diversiteit maakt bedrijven weerbaarder.” 

 

 

Delen