Dirk Knegtel: de rechter van de sociale realiteit

Door  - 20 januari 2020 om 10:01 

Dirk Knegtel

Om te vermijden dat de rechtspraak de voeling kwijtraakt met de realiteit, zetelt een beroepsrechter in een arbeidsrechtbank samen met twee lekenrechters, rechters die geen beroepsmagistraat zijn. Die rechters vertegenwoordigen loontrekkenden, zelfstandigen of werkgevers. Dirk Knegtel is een werkend rechter in sociale zaken die als vertegenwoordiger van de werkgevers zetelt. De Director Industrial &Social Relations van Tui Airlines legt uit wat dat betekent. “Wij brengen de beroepsmagistraten in contact met de sociale realiteit,” zegt hij.

Het gebeurt niet vaak dat we een inkijk krijgen in de werking van een rechtbank. Ja, sinds ‘De Rechtbank’ op tv is gekomen weten we ongeveer hoe een politierechter werkt en hoe een strafzaak in elkaar zit. Maar een arbeidsrechtbank? Dat is voor velen een ver-van-mijn-bed-show. Tot nu. Werkend Rechter  in sociale zaken Dirk Knegtel, licht een tipje van de sluier van dit vrij unieke rechtssysteem.

Contractbreuken, sociale zekerheid betwistingen, vakantiegeldconflicten. De zaken die een arbeidsrechtbank behandelt zijn gevarieerd. De rechter wordt in die zaken bijgestaan door twee werkend rechters in sociale zaken. In tegenstelling tot de beroepsmagistraat, zijn die twee rechters géén beroepsrechters maar zogenaamde lekenrechters. Zij brengen de professionele realiteit binnen in de rechtbank, elk van een eigen invalshoek. Zij vertegenwoordigen namelijk loontrekkenden, werkgevers of de zelfstandigen.

Sociale realiteit

“Theoretisch zitten we daar om de beroepsmagistraten in contact te brengen met de sociale realiteit,” zegt Knegtel. “Maar dat neemt niet weg dat er tijdens de beraadslaging ook juridische argumenten ter sprake komen. Een juridische achtergrond is meegenomen, maar dat is absoluut geen voorwaarde. Ik ken lekenrechters die pakweg literatuur of filosofie hebben gestudeerd maar dankzij hun beroepservaring veel van sociaal recht afweten.”

Knegtel is jurist en werkt al jaren in de luchtvaartsector. Vandaag is hij Director Industrial & Social Relations bij TUI Airlines, verzorgt hij de relaties met de vakbonden en volgt hij drie paritaire comités op. Hij zetelde 24 jaar als ocmw-raadslid in zijn thuisgemeente Sint-Katelijne-Waver, bij Mechelen. Knegtel volgt met andere woorden de sociale wetgeving én de sociale realiteit al jaren op de voet. Daarom werd hij werkend rechter in sociale zaken op voordracht van Beci.

Speciaal geval

Een lekenrechter staat de beroepsmagistraat dus bij met raad en daad. Hij of zij vertegenwoordigt of de werkgevers, de werknemers of de zelfstandigen, afhankelijk van de behandelde materie. “Maar ik ben een beetje een speciaal geval,” lacht Knegtel. “De meeste werkend rechters vallen uiteen in twee categorieën. Het zijn enerzijds personeelsdirecteurs, met een achtergrond in sociaal recht, of mensen van beroepsorganisaties zoals Agoria of de Federatie Bouw. Ik ben dus een beetje anders. Dat zie je ook in de kamers (waar verschillende zaken bepleit worden, nvdr.) die ik koos. De meeste sociale rechters kiezen voor contractzaken maar ik koos voor de vijftiende en zestiende kamer. Dat zijn kamers die enerzijds leeflonen, sociale bijstand en disputen met Fedasil behandelen. Ze vielen bijna achterover toen ik mijn voorkeur aangaf (lacht) maar ze waren wel blij met de keuze.”

In de praktijk zetelt Knegtel een of twee dagen per maand. “Neen, het is geen wekelijkse bezigheid. Dat kun je ook niet vragen van lekenrechters,” zegt hij. “Ja, sommige rechters doen verder na hun pensioen maar dat zijn de uitzonderingen. Het kan volgens mij ook niet de bedoeling zijn dat het daar vol gepensioneerden zit, aangezien het net de bedoeling is dat de lekenrechters de voeling met de werkvloer bijdragen aan de rechtspraak.”

Neutraliteit gegarandeerd

Maar is zo’n systeem met lekenrechters nog wel van deze tijd? België houdt een beetje het midden tussen een volledige lekenrechtspraak in het arbeidsrecht, zoals nog bestaat in Frankrijk. Daar zetelt een beroepsmagistraat in het zogenaamde Conseil de Preudhomme alleen wanneer de lekenrechters zijn of haar bijstand vragen. In Nederland daarentegen is de rechtspraak volledig geprofessionaliseerd. “Ik zou het spijtig vinden mocht de regering de arbeidsrechtbanken volledig professionaliseren. En ook de beroepsmagistraten pleiten voor het behoud van het huidig systeem. Er wordt rekening gehouden met onze expertise. Als ik argumenten naar voren breng, dan wordt daar naar geluisterd.”

Ook de neutraliteit is gegarandeerd, een werkend rechter zit daar niet om de belangen van zijn of haar achterban te verdedigen, maar om in college samen (lekenrechters/beroepsmagistraat) objectief te oordelen. “In onze opleiding wordt gezegd dat we volwaardig rechter zijn. En van een rechter wordt verwacht dat hij of zij recht spreekt en de zaak en de argumenten afweegt. Ik heb bijvoorbeeld in een ocmw gezeteld, dus je zou kunnen denken dat ik tijdens de beraadslaging dan ook altijd de kant van het ocmw kies in bepaalde zaken. Dat is dus niet het geval, laat dat duidelijk zijn. Ik ga ook nooit met de buik oordelen. Zowel de feitelijke als de juridische situatie moeten meespelen. In alle objectiviteit. Je staat de beroepsmagistraat bij als rechter.”

 

Wie is een sociale rechter?

    • Geen professionele magistraat.
    • Wordt benoemd door de Koning op voorstel van sociale organisaties van werkgevers, zelfstandigen en werknemers.
    • Staat professionele magistraten bij tijdens geschillen tussen arbeiders, werkgevers en zelfstandigen.
    • Is minstens 25 en mag geen militair, notaris, gerechtsdeurwaarder, geestelijke, advocaat zijn. Mag ook geen verkozen politiek mandaat uitoefenen.
    • Zetelt voor vijf jaar, die termijn kan verlengd worden
    • De Brusselse arbeidsrechtbank is de grootste van Vlaanderen. Er zetelen 70 sociale rechters.

 

 

Newsletter HR & Social

  • Blijf altijd op de hoogte, schrijf je in voor de nieuwsbrief HR & Social van Beci (gratis)

  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Delen