Elektronisch stemmen bij de sociale verkiezingen: wat is er nieuw in 2020?

De wet betreffende de sociale verkiezingen legt de stemprocedures vast die in ondernemingen mogen worden gebruikt. Tot nu toe werd daarbij geen onderscheid gemaakt tussen stemmen op papier en e-voting. Met de aangepaste wet komt daar verandering in. Waarover gaat het? Wat zijn de voor- en nadelen van de verschillende stemprocedures?

In 2012 werd bij de sociale verkiezingen voor het eerst gebruikgemaakt van e-voting. Deze manier van stemmen biedt heel wat voordelen, zowel voor de ondernemingen als voor de sociale partners. Honderden kleine en (middel)grote bedrijven uit alle sectoren maakten er tijdens de voorbije twee sociale verkiezingen met succes gebruik van.

Verplicht stemmen in een stembureau

Vóór de nieuwe wet van 2019 was het verplicht om te stemmen in een traditioneel stembureau. Naast een apart fysiek lokaal voor elke stembus, bestaat zo’n traditioneel stembureau uit minstens zes personen die de rollen van voorzitter, bijzitters en secretaris vervullen. Daarnaast zijn er ook nog een aantal getuigen-vakbondsafgevaardigden.

Voor de meeste ondernemingen weegt een dergelijke mobilisatie van personeel en logistiek niet op tegen het voordeel van elektronisch stemmen. Het weerhoudt hen er immers van om ten volle profijt te halen uit de flexibiliteit en toegankelijkheid van e-voting.

Nieuwe stemprocedures

De belangrijkste vernieuwing in de wetgeving is de mogelijkheid om elektronisch te stemmen “vanaf de gebruikelijke werkpost via een drager die is aangesloten op het beveiligde netwerk van de onderneming”.

Wat betekent dat in de praktijk?

Wat de term ‘gebruikelijke werkpost’ precies wil zeggen, wordt bewust niet in de wet vermeld. Dat kan intern door de onderneming worden bepaald.

Bovendien is het, om risico’s van beïnvloeding van buitenaf tot een minimum te beperken en de stemming binnen de bedrijfsmuren te houden, verplicht dat elke stem wordt uitgebracht vanaf een computer die aangesloten is op het netwerk van de onderneming. Stemmen vanop je iPad in het café om de hoek is niet mogelijk…

Deze manier van stemmen vanaf een werkpost wordt enigszins verkeerdelijk ‘stemmen op afstand’ genoemd. In werkelijkheid gaat het helemaal niet om stemmen op afstand via het internet. De stemming gebeurt verplicht op computers van de onderneming, die bovendien aangesloten moeten zijn op het (beveiligde) netwerk van de onderneming, zonder dat daarbij toegang tot het internet mogelijk is. Zodoende is deze manier van stemmen totaal verschillend en veel veiliger dan stemmen via het internet, waarover regelmatig in de pers wordt bericht.

Hoe moeten kiezers die ‘op afstand stemmen’ worden geïdentificeerd?

Het feit dat kiezers stemmen zonder dat ze naar een stembureau hoeven te gaan (waar hun identiteit kan worden gecontroleerd), roept de fundamentele vraag op hoe kiezers ‘op afstand’ kunnen worden geïdentificeerd.

Daarom legt de wet voor stemmen op afstand de bijkomende verplichting van een ‘sterke identificatie’ op.

Voor stemmen ‘op afstand’ lijkt de identificatiemethode met gebruikersnaam en wachtwoord voor de hand te liggen. Deze methode laat echter geen ‘sterke identificatie’ van de kiezer toe.

Elke kiezer moet immers voorafgaand aan de verkiezing worden geregistreerd om hem/haar een gebruikersnaam en wachtwoord toe te kennen. Die gegevens moeten bovendien afzonderlijk via een of ander communicatiekanaal (e-mail, post, …) worden meegedeeld. Het spreekt voor zich dat dit aanzienlijke operationele risico’s met zich meebrengt, zoals in geval van onderschepping of verlies, of als de kiezer deze gegevens vergeet. Bovendien kunnen gebruikersnamen en wachtwoorden uitgewisseld en zelfs verkocht worden, of het voorwerp vormen van corruptie.

Alle e-votingspelers op de Belgische markt maken gebruik van de combinatie gebruikersnaam/wachtwoord om kiezers te identificeren.

Alleen bij Elegio gebeurt die identificatie op basis van de elektronische identiteitskaart. Dat is immers de enige operationeel haalbare methode die voldoet aan de vereiste van de wet betreffende de sociale verkiezingen.

Meer flexibiliteit en opties om de stemming te organiseren

We kunnen concluderen dat deze nieuwe bepalingen een positief antwoord zijn van de wetgever op de vraag van veel ondernemingen om de stemming vlotter te organiseren en de kosten ervan te beperken.

Ze vormen een goed compromis tussen het behoud van een sociaal evenement binnen de onderneming en de controle van het goede verloop van de stemming, en maken het tegelijk mogelijk om de organisatie van de verkiezingen op een pragmatische manier aan te passen aan de realiteit binnen ondernemingen van vandaag.

Bovendien zullen ze ertoe leiden dat heel wat ondernemingen e-voting voor hun volgende sociale verkiezingen in overweging zullen nemen. En u? Bent u klaar om de stap te zetten voor uw sociale verkiezingen in 2020?