De bekende architect Steven Beckers werkte tot in 2011 voor Art&Build en richtte daarna de Lateral Thinking Factory op. Zo werd Steven ergens een landbouwer en de voorloper van stedelijke boerderijen. Dit zit duidelijk ook in de genen van zijn 19-jarige dochter Olivia: zij is vegetariër, studeert Liberal Art and Sciences in Middelburg en leeft duurzame waarden na.
Is onze samenleving, vandaag meer dan in het verleden, in staat om zich radicaal anders te gaan gedragen ten opzichte van de klimaatverandering? We denken hier meer bepaald aan de teleurstellende COP15 van 10 jaar geleden, in Kopenhagen. Olivia en Steven Beckers verwijzen in hun antwoord beiden naar een ‘generatiesprong’: “Tussen 2009 en vandaag trad er een generatiewisseling op. Zij die in 2009 nog te jong waren, zijn nu oud genoeg om een verschil te maken, misschien zelfs op grotere schaal. Deze generatie is zich van jongs af aan bewust van alle klimaatproblemen. Ondertussen verschuiven de waarden naar meer delen, meer gemeenschap en minder individualisme.” Olivia onderstreept in dit verband het belang van sociale netwerken: “Een buitengewoon tool om mensen te mobiliseren en informatie te delen.” Zij geeft blijk van een scherp kritisch gevoel en reactiviteit wanneer ze het heeft over de ‘foutage de gueule’ (sic) van de COP21 in Parijs. De nieuwe generaties zijn duidelijk in positieve zin veranderd. Van al de topevenementen rond het klimaatvraagstuk zouden we dat niet durven beweren …
Een sociale kloof?
Steven Beckers heeft een genuanceerder mening over de generaties, vooral in verband met uiteenlopende sociale achtergronden: “De inzet van jongeren is verbluffend in de vermogende sociale klassen. Deze kinderen getuigen van veel gezond verstand en zijn zeer actief. In eerder kansarme bevolkingsgroepen valt dit veel moeilijker in te schatten. Deze jongeren riskeren zich niet betrokken te voelen, met uitzondering van de jeugdopkomst voor het klimaat, die op grote schaal wordt gevolgd. De COP-evenementen zitten niet op dezelfde golflengte als de bevolking en leveren qua communicatie weinig op.” Steven en Olivia betreuren de “grote ontmoetingen tussen overtuigden die sinds de wereldmilieutop van 1992 in Rio de Janeiro bitter weinig hebben verwezenlijkt.” Steven vat dit als volgt samen: “Nagenoeg 30 jaar om aan te tonen dat duurzame ontwikkeling niet haalbaar is.” Steven gelooft veel sterker in de circulaire economie, sinds hij haar uitvinders Mc Donough en Braungart ontmoette.
Veranderen we snel genoeg?
Op de vraag of het tempo van de positieve ontwikkelingen snel genoeg is, antwoorden Olivia en eenstemmig “nee”. Olivia Beckers: “Er is veel meer nodig. Een collectieve bewustwording is onontbeerlijk, zowel internationaal, in de grote industriegroepen, als op individueel niveau. We moeten ons ook persoonlijk inspannen en niet langer geloven dat wij de enigen zijn die dit doen. Dit werkt aanmoedigend, als een druppel water die golven maakt. Bij een grootschaliger burgerbeweging zullen multinationals moeten volgen.” En wat betreft de rol die grote economische actoren kunnen spelen, verwijst Steven Beckers naar het voorbeeld van de GAFA, die volgens hem “geen lokale belastingen zouden moeten betalen, maar wel gedwongen moeten worden te investeren in winstgevende activiteiten met positieve gevolgen voor het milieu en de samenleving.” Zo komt er een einde aan greenwashing en aan het “ondoorzichtig gebruik van belastingen”.
«Wacht niet op verandering. Wees de verandering”
Kan of moet de verandering uit politieke kringen ontstaan? Eens te meer zitten vader en dochter op dezelfde golflengte: “Tot nu toe hebben de politici weinig verwezenlijkt”, stelt Olivia. Zij oordeelt dat “de vraag van de burgers het voortouw moet nemen in de politiek.” Toch geeft Olivia toe dat de burger “de neiging heeft om te wachten tot ‘iemand’ – Europa of de Staat – de klus klaart in plaats van zelf direct op te treden.” Ze gelooft echter dat de burger veel meer impact heeft dan hij denkt: “Wacht niet op verandering. Wees zelf de verandering.” In dit opzicht verwijst Steven naar het korte-termijndenken van de politiek: ‘goed optreden’ beperkt zich tot “het uitstippelen van een roadmap, via overleg met en participatie van de burgers.” De architect pleit voor sterke doelstellingen en een langetermijnvisie: “Sommige ingrepen komen soms hard aan, maar de visie blijft aanvaard.”
Een verheugende mobilisatie
Is er iets veranderd sinds de klimaatbetogingen? Olivia Beckers oordeelt dat de politiek “amper heeft gereageerd”. Geruststellend is echter dat de collectieve bewustwording vooruitgang heeft geboekt. Olivia heeft het duidelijk moeilijk met het wollige taalgebruik van politici. Zij geraakte enorm verontwaardigd door het interview waarin federale minister van Milieu Marie-Christine Marghem en haar gewestelijke collega Joke Schauvliege pleitten voor de bewustwording van studenten. Steven reageert trouwens bijzonder enthousiast op de mobilisatie van de jeugd. “Zoiets heb ik niet meer meegemaakt sinds de befaamde betogingen tegen de beslissing van de Belgische regering om 30 miljard Belgische frank te investeren in nieuwe gevechtsvliegtuigen.”
Veel inspirerende voorbeelden, maar …
In de bedrijfswereld vinden Olivia en Steven moeiteloos voorbeelden van inspirerende ondernemingen in de noodzakelijke strijd tegen de opwarming van de aarde. Olivia heeft het over Fairphone, Ecosia of Ocean Cleanup. Steven citeert Desso, Delta Developpement (park 2020), Bigh, Mercato Metropolitano en Bioorg. Persoonlijkheden? Olivia denkt meteen aan Boyan Slat, de initiatiefnemer van Ocean Cleanup. Via Tesla en Space X komt ook Elon Musk aan bod, al oordeelt Steven dat het hier louter om zakendoen gaat. De aanpak is visionair, maar “de aarde ontvluchten is geen oplossing.” Olivia juicht de ondernemers toe die technologie delen om de situatie te verbeteren. Zij verwijst naar de persoonlijkheid van Greta Thunberg, in wie zij veel hoop koestert: “Ook al is het kortstondig, zij is een vooraanstaande figuur voor de toekomst.” Steven citeert van zijn kant Michael Braungart, Nicolas Hulot, Ellen MacArthur, Arnold Schwarzenegger en het echtpaar Al en Tippa Gore. Allemaal vooraanstaande mensen, maar we missen een grote leider die de langverwachte verandering op gang zal brengen. “Misschien zijn zulke mensen zeldzaam en kwetsbaar?”, vraagt Steven zich af. Personen als Alain Hubert of Nicolas Hulot hebben al heel wat klappen geïncasseerd.
“En jullie, Steven en Olivia, wat doen jullie voor het klimaat?”
Olivia is vegetariër en tracht geen enkel afval te produceren in haar appartement. Ze verkiest de trein boven het vliegtuig wanneer ze reist en verplaatst zich met het openbaar vervoer. Ze eet lokaal, koopt tweedehandse kleren en meubilair, neemt deel aan marsen voor het klimaat, steunt NGO’s als Ocean Cleanup en 4Ocean, zamelt afval in zowel in de stad als in de natuur (Clean Walker) en sensibiliseert jonge scouts ... Een hele waslijst! De papa treedt op via zijn beroepsleven en door bepaalde keuzes, dag in, dag uit: evenals Olivia verkiest hij de trein boven het vliegtuig, gebruikt hij zo weinig mogelijk plastic, sorteert hij nauwgezet het afval en tracht hij onder invloed van zijn dochter trouwens helemaal geen afval meer te produceren. In afwachting van de auto op waterstof, rijdt hij nog steeds met zijn goede oude veertienjarige Saab. Hij leidt ook de Local Solutions Development Group in Ethiopië, geeft lezingen en speelt graag de gids voor scholen op zijn beroemde stadsboerderij in Brussel.