Het Justitiepaleis van Brussel, een verwaarloosde schat

Het grootste justitiepaleis ter wereld staat in Brussel. Het is ook het meest bijzondere, met een bijna surrealistische mix van stijlen die uiteindelijk het unieke, typische Belgische karakter uitstraalt.  

Tegen de willekeur van de regimes uit het verleden in kende de Grondwet van ons toen zeer jonge land een fundamentele waarde toe aan een democratische en krachtige justitie, die onafhankelijk van de andere machten moest zijn. De wens en het concept waren zo sterk verankerd in de hoofden van de mensen dat de symbolisering van deze waarden in een buitengewoon monument een prioriteit werd voor de Belgische Staat. De pracht, praal en monumentaliteit van dit symbool moesten koste wat kost markant zijn voor oog en geest. Ze zijn er dan ook in geslaagd, over onze grenzen heen. Maar vandaag beleven we andere tijden en is ook de mentaliteit veranderd. Het gebouw staat als kandidaat Unesco werelderfgoed al tientallen jaren onder de steigers en bevindt zich in een toestand van erbarmelijk verval. Is dit kenmerkend voor de perceptie die wij vandaag van Justitie hebben? De recente uitspraak van federaal parlementslid Gilles Vanden Burre1 kan trouwens omgekeerd worden gelezen: “Justitie bevindt zich in staat van verval dat best te vergelijken is met dat van het Justitiepaleis van Brussel.”  

Het belang van het gebouw en de symboliek ervan komen binnenkort ter sprake dankzij het project van Meta-Morphosis, een organisatie die momenteel de publicatie voorbereidt van een kunstboek over de geschiedenis van het gebouw, met daarbij ook allerlei beschouwingen van een vijftigtal vooraanstaande persoonlijkheden over Justitie zelf. Alizée Pauwels, die verantwoordelijk is voor het project, licht er de krachtlijnen van toe: “Dat dit gebouw het grootste justitiepaleis ter wereld is, was een ideaal uitgangspunt. We wensen dit emblematisch monument tot eer strekken met de realisatie van een multimedia project. Via verscheidene invalshoeken willen we een zo breed mogelijk publiek bereiken en bewust maken voor de geschiedenis van dit gebouw, naast een aantal problemen waar Justitie vandaag mee kampt. Een vijftigtal internationale persoonlijkheden zullen trouwens deelnemen aan een denkproces over justitie. Dit zijn mensen als Jean Ziegler, Hubert Reeves, Rafael Correa, Françoise Tulkens enz. Hun teksten zullen thema’s aankaarten die verband houden met Justitie. Voorbeelden zijn kunstmatige intelligentie, mensenrechten, kinderen, vrijheid, klimaat, opvoeding, migratie, water, kunst, oorlog, doodstraf, dierenrechten, opsluiting e.d.”