Le passage à la retraite peut être une source de stress

Pensioen wordt vaak gezien als een positieve fase in het leven. Een tijd van rust, vrijheid en geluk, dus. Die geïdealiseerde visie strookt echter niet altijd met de werkelijkheid. Sinds 2020 organiseer ik interviews en workshops over de psychosociale voorbereiding op het pensioen. Ik heb daarbij ontdekt dat veel mensen uiteraard uitkijken naar hun pensioen, maar toch ook met heel wat angsten zitten over deze belangrijke stap in een leven. We doorlichten hier de twaalf redenen waarom sommige mensen bang zijn voor hun pensioen en liever in het beroepsleven blijven.

1. Het belang van nuttig zijn: Veel mensen vinden zin, ontplooiing en voldoening in hun carrière. Meewerken aan de missie van hun organisatie beschouwen zij als boeiend. De dagelijkse routine van het werk structureert hun leven en geeft hen een reden om elke ochtend op te staan.

2. Werk, een passie: Sommige mensen koesteren een ware passie voor hun werk, dat hen enorm veel plezier en voldoening schenkt. Voor hen kan pensionering minder aantrekkelijk lijken, vooral als ze hetzelfde werk niet ergens anders kunnen verrichten.

3. Veranderde status: Functietitels bepalen soms onze identiteit. Ze staan voor wat we verwezenlijkt hebben en waar we bij horen. Het besef dat je niet langer een personeelsmanager, innovatieleider, verpleegkundige of CEO bent kan onthutsend zijn. Gepensioneerden vragen zich dan af wat hun nieuwe identiteit zal zijn. “Wie ben ik nu ik geen innovatieleider meer ben? Hoe moet ik mezelf voorstellen aan mensen die ik voor het eerst ontmoet?”

4. Sociaal leven: Werkplekken bevorderen vaak vriendschappen en een gevoel van kameraadschap en samenhorigheid. Pensionering kan de oorzaak zijn van minder sociale contacten en gevoelens van eenzaamheid en afzondering, vooral als gepensioneerden buiten de werksfeer geen andere sociale interacties hebben gehad.

5. Het gevoel erbij te horen: Bedrijven bieden een gemeenschappelijk doel, teamwerk en gedeelde waarden. Met pensioen gaan kan een loskoppeling van die geïntegreerde gemeenschap betekenen, met als gevolg dat gepensioneerden zich verworpen en verloren voelen. En het wordt voor hen een uitdaging om zich in een nieuwe gemeenschap te integreren.

6. Werk, een stimulerende omgeving: Velen vrezen het gebrek aan stimulerende gesprekken eigen aan werkgerelateerde projecten, waar uiteenlopende invalshoeken in aanraking komen. Interactie met jongere generaties betekent voor gepensioneerden een kans om op de hoogte te blijven van de veranderende wereld.

7. Afgezonderd van de technologie: Werk biedt boordevol kansen om moderne technologieën te leren en toe te passen. Gepensioneerden vrezen vaak dat ze IT-problemen zelf zullen moeten oplossen of dat ze de technologische vooruitgang zullen mislopen zonder de steun van collega’s. Tijdens de COVID-19 crisis is de technologie uitgegroeid tot een cruciaal middel om sociale contacten te onderhouden.

8. Financiële onzekerheid: Sommige mensen stellen hun pensioen uit vanwege hun financiële bezorgdheid. Ze zijn trouwens bang dat hun spaargeld ontoereikend zal zijn om hun gewenste levensstandaard te handhaven. Velen overwegen daarom de mogelijkheid om het pensioeninkomen aan te vullen met deeltijdwerk.

9. Meer vrije tijd: De tijd die vrijkomt bij pensionering kan angstwekkend zijn uit vrees voor verveling of gebrek aan productiviteit, nu de structuur en uitdagingen van het werk er niet meer zijn.

10. Pensioen = ouderdom: Ouder worden gaat soms gepaard met fysieke of cognitieve achteruitgang. Daarom oordelen sommige mensen dat actief blijven bijdragen tot de beroepswereld hen mentaal scherp en fysiek fit houdt.

11. Een periode die ongeluk betekent: De stap naar pensionering kan mensen bang maken voor ontevredenheid en ongeluk tijdens die totaal andere levensfase. Een goede voorbereiding op je pensioen is daarom essentieel om die bezorgdheid te verzachten.

12. Tijd met je partner: Pensionering kan de relatie binnen koppels op de proef stellen. Soms moeten de doelen en de betekenis van de relatie anders worden opgevat, vooral wanneer de kinderen het ouderlijk huis hebben verlaten.

Sommige overheidsinstellingen zijn zich bewust van de emotionele en psychologische uitdagingen eigen aan pensionering en hebben proactief maatregelen getroffen om hun werknemers bij deze overgang te steunen. Workshops en programma’s zoals ‘Actieve Senioren’ helpen om gepensioneerde collega’s te re-integreren in de organisatie en hun vaardigheden en ervaring in te zetten ten behoeve van jongere collega’s.

Het is van groot belang om de uiteenlopende belevingen en emoties te begrijpen waarmee teamleden te maken kunnen krijgen op de vooravond van hun pensioen. Bedrijven kunnen een doorslaggevende rol spelen als ze hun werknemers voorbereiden op deze nieuwe fase en hen tijdens het volledige proces ondersteunen.

HR-professionals die dergelijke angsten herkennen en aanpakken bij oudere werknemers dragen bij tot een positieve beleving van het vertrek met pensioen, ze stimuleren het algemene welzijn en helpen mensen dit nieuwe hoofdstuk in hun leven constructief aan te vangen.