[Gastartikel]
Sinds 2012 is het mogelijk om bij de sociale verkiezingen elektronisch te stemmen. Maar hoe verloopt de controle ervan? Als de stemming gedematerialiseerd is, hoe kun je de integriteit dan waarborgen en de verwerking van de stemmen controleren? Biedt e-voting dezelfde garanties als een traditionele stemming op papier? Het antwoord is ja.
In 2012 werd e-voting voor het eerst ingezet bij de sociale verkiezingen. Deze manier van stemmen biedt heel wat voordelen, zowel voor de bedrijven als voor de sociale partners. Honderden kleine en (middel)grote bedrijven uit alle sectoren maakten er tijdens de voorbije drie sociale verkiezingen met succes gebruik van.
Gedaan met fysieke stembussen en papieren stembiljetten
Bij elektronisch stemmen zijn de stembussen gedematerialiseerd. Dat betekent dat er geen fysieke stembussen en papieren stembiljetten meer zijn. Elektronisch stemmen wordt soms bekritiseerd omdat men niet meer over papieren stembiljetten beschikt om het goede verloop van een stemming te controleren. Is een transparante controle bij elektronisch stemmen mogelijk, ook als je geen IT-expert bent?
Bij elektronisch stemmen zijn de stembussen databases die de stembiljetten opslaan in de vorm van één record per stembiljet. Om de geheimhouding en anonimiteit van de stemmen te waarborgen, wordt bij een goed ontworpen oplossing elk opgeslagen stembiljet zodanig geëncrypteerd en verwerkt dat geen link meer mogelijk is met de kiezer.
Transparante, real-time monitoring
Tijdens de stemming is informatie beschikbaar over het aantal stembiljetten in de stembussen. Het is bijgevolg mogelijk om deze informatie in real-time weer te geven op een monitoringscherm, zodat het aantal stembiljetten in de verschillende stembussen kan worden gevolgd.
Dit monitoringscherm kan ter beschikking worden gesteld van de getuigen-vakbondsafgevaardigden, bijzitters en voorzitters van de stembureaus. Op die manier kunnen de personeelsvertegenwoordigers de kiezers mobiliseren en aanmoedigen om te stemmen en het sociale gebeuren tijdens de stemming bevorderen. Sommige bedrijven plaatsen zo’n scherm op een openbare plaats in het bedrijf, zodat iedereen het verloop van de verkiezingen op volkomen transparante wijze kan volgen.
Een dergelijke transparantie is daarentegen niet mogelijk bij stemming op papier, waar de inhoud van de stembussen pas zichtbaar is na afloop van de stemming.
Bovendien kan de controle van de stembussen ook op afstand en centraal gebeuren. Een personeelsvertegenwoordiger of getuige kan immers volgen hoeveel stemmen er al zijn uitgebracht en wat de status van de stemming is, zonder dat die persoon daarvoor fysiek in het stembureau aanwezig moet zijn.
Fraudebestendig logbestand met juridische waarde
Een elektronisch stemsysteem dat die naam waardig is, moet zorgen voor totale transparantie, niet alleen wat het aantal uitgebrachte stemmen betreft, maar ook over alle handelingen van de voorzitters en bijzitters van de verschillende stembureaus. Bij een stemming op papier vereist deze controle de fysieke aanwezigheid van getuigen in alle stemlokalen.
Bij een elektronische stemming wordt elke handeling van de voorzitters of bijzitters van de stembureaus geregistreerd in een logbestand. Dat logbestand is gebaseerd op blockchain-technologie en kan in real-time worden geraadpleegd op het scherm en in de vorm van een elektronisch ondertekend PDF-bestand. Dat bestand levert onweerlegbaar juridisch bewijs voor een Europese rechtbank (eIDAS-verordening) met betrekking tot drie aspecten: bewijs van integriteit (het logbestand is niet gewijzigd/vervalst), bewijs van bron (het logbestand is gecreëerd door het stemsysteem) en een tijdstempel (het logbestand is gecreëerd op een specifieke datum en specifiek tijdstip). Het ondertekende PDF-bestand toont de status en de historiek van het elektronisch stemsysteem, staat los van het stemsysteem dat wordt gecontroleerd, is op volkomen transparante wijze leesbaar door niet-IT’ers en is overdraagbaar aan externe controleurs die geen directe toegang hebben tot het stemsysteem.
Dankzij deze systematische registratie van de status en inhoud van de stemming in elektronisch ondertekende PDF-bestanden, wordt een kopie bewaard die dienst doet als controleerbaar en onweerlegbaar bewijs van de status en oorspronkelijke inhoud van de stembussen voordat de stemmen werden geteld. Op die manier kunnen in geval van een geschil of controle alle afzonderlijk stembiljetten opnieuw worden afgedrukt, gecontroleerd en herteld. Bij een stemming op papier is deze controle niet mogelijk. Zodra de fysieke stembussen geopend zijn en de stemmen geteld zijn, kan hun oorspronkelijke status en inhoud nooit meer worden achterhaald.
Voordelen voor zowel het bedrijf als de sociale partners
Uit de getuigenissen en ervaring van bedrijven die voor hun sociale verkiezingen de stap naar elektronisch stemmen al hebben gezet, kunnen we concluderen dat een elektronisch stemsysteem met een dergelijke gecentraliseerde controle, die in real-time en op afstand kan worden opgevolgd, en transparante informatievoorziening in de vorm van ondertekende PDF-bestanden, niet alleen gewaardeerd wordt door de organisatoren van de verkiezingen (HR-team), maar ook door de sociale partners. Het vergroot immers hun vertrouwen in de stemming en zorgt voor een kwalitatieve verbetering van het sociale gebeuren.
En u? Bent u klaar om de stap te zetten voor uw sociale verkiezingen in 2024?
Over de auteurs
Nordine Demmou, Business Unit Manager at AXI & Hugues Dorchy, co-founder of Elegio and IDS4U
