Thomas Leysen, voorzitter van KBC, Umicore en Mediahuis, heeft als ondernemer duurzaamheid altijd hoog in het vaandel gedragen. Het is verleidelijk om te denken dat een kind van zo’n vader vanzelf dat grote hart voor ecologie erft. Toch mogen we niet voorbij gaan aan de eigen verdiensten van de vier telgen Christophe, Stéphanie, Alexia en Philippe.
In 1971 pakt milieuorganisatie Greenpeace met zijn eerste actie uit, een jaar later brengt de Club van Rome het alarmerende rapport ‘Grenzen aan de groei’ naar buiten. De tijdsgeest inspireert Thomas Leysen, op dat moment scholier, om actief te worden in de milieubeweging. Later zet hij zijn engagement voor duurzaamheid verder als ondernemer. De notoire vervuiler Union Minière transformeert onder zijn leiding tot Umicore, een parel aan de kroon van de groene economie. Overal te lande geeft hij lezingen over zijn visie op duurzaamheid.
“Daar vertelde hij thuis wel over, maar diep drong dat thema toch niet bij me door”, bekent dochter Alexia (30). “Pas rond mijn 18de begon het me te dagen dat de manier waarop je leeft een impact heeft op het milieu, het klimaat en de biodiversiteit. Het is door er zelf over te lezen dat ik inzichten verwierf over hoe de ontwrichting van ons ecosysteem tot een onleefbare planeet leidt. Ik begon me te realiseren dat wie het nu al moeilijk heeft het grootste slachtoffer van de klimaatopwarming zal zijn; de ongelijkheid zal nog toenemen. Het besef dat onze problemen enkel groter zullen worden als we het milieu blijven verwaarlozen, begon mij op dat moment echt zorgen te baren.”
Haar vader ramde zijn visie er dus niet in bij zijn kinderen? Thomas Leysen lacht de suggestie weg. “Ik probeerde het goede voorbeeld te geven en probeerde wel het een en ander uit te leggen, maar uiteindelijk maken je kinderen hun eigen keuzes. Ik denk dat ik af en toe wel een zaadje heb geplant, maar het is zeker niet mijn streven geweest om er mijn persoonlijke overtuiging in te hameren.”
Het brengt Alexia tot een kleine bedenking. “Voor jonge ouders nu lijkt het mij wel interessant om het klimaatbewustzijn in de opvoeding te integreren. Als je met een duurzame levensvisie opgroeit, wordt dat het nieuwe normaal.”
“Persoonlijk ben ik een grote voorstander van een CO2-taks.
Als er één maatregel is die voor een gedragsverandering kan zorgen, dan is het die wel.” (Thomas Leysen)
Beïnvloeding van het gezin
Volgens Alexia zitten alle gezinsleden grosso modo op dezelfde lijn. “We zien allemaal onder ogen dat het klimaatprobleem bijzonder groot is en nemen de wetenschappers serieus, maar in ons eigen leven gaat ieder daar op zijn eigen manier mee om. Zeven jaar geleden – toen daar nog niet zoveel over in de media verscheen – was ik al bezig met minder vlees eten, minder plastic gebruiken, minder de auto nemen en minder vliegen. Die principes ben ik ook binnen het gezin gaan promoten en ik merk dat de rest is gevolgd. Als je de anderen er constant op wijst wat ze verkeerd doen, haken ze daar op af. Van die valkuil was ik me bewust. Het is interessanter elkaar te inspireren door op alternatieven te wijzen of bijvoorbeeld lekkere vegetarische recepten door te spelen.”
Thomas geeft toe dat hij ook beïnvloed is door zijn kinderen. “Toen Alexia met haar bewustmakingscampagne Dagen Zonder Vlees begon, richtte ze zich eerst op haar familie en vrienden. Het gevolg is dat we er nu het hele jaar door op letten minder vlees te eten. Onze beide dochters zijn zeer gevoelig voor de plastic vervuiling. Ook dat heeft een impact op de rest van het gezin gehad.”
Dagen Zonder Vlees
In 2011 kwam Alexia voor het eerst met de actie Dagen Zonder Vlees naar buiten. “We hebben dat initiatief als ouders direct aangemoedigd”, zegt Thomas. Dat heeft Alexia zo ook ervaren. “Ik had op een nacht het concept op mijn computer ingetikt, liet dat aan mijn familie lezen en iedereen stond er meteen achter. De andere gezinsleden waren de eerste mensen bij wie ik mijn oor te luister legde. Zij waren belangrijk als klankbord.”
Thomas: “Voor de aanpak van de mediacampagne van Dagen Zonder Vlees was ik bijvoorbeeld een klankbord. En bij momenten van twijfel hebben we haar gesteund.” Alexia weet nog hoe spannend het was toen ze besloten een Dagen Zonder Vlees kookboek uit te brengen. “De deadline daarvoor was zeer strak en ik panikeerde wat. Op zo’n moment geeft mijn vader altijd het nodige vertrouwen.”
Bewonderenswaardige jeugd
De jongste zoon Christophe is 19 jaar oud en studeert aan de universiteit. Al stapt hij niet altijd zelf mee in de klimaatmarsen, hij steunt de klimaatspijbelaars van Youth For Climate volop. Alexia: “Ik vind het fantastisch hoe de jongerenmarsen de publieke en de politieke aandacht hebben weten te vangen. Iemand als Christophe wist uiteraard al langer dat er een prangend klimaatprobleem is, maar nam dat eerst niet zo heel erg ter harte. Maar omdat het protest nu echt vanuit de jongeren komt en zij heel duidelijk stellen dat het om hun toekomst gaat, heeft dat vele anderen – onder wie ook Christophe – wakker geschud.”
Alexia betreurt de belerende vinger van sommigen aan de zijlijn. Sceptici vroegen zich hardop af of al die jongeren die protesteren zelf wel voor de volle 100% groen of duurzaam zijn. “Ik vind die kritiek heel cynisch, als je ziet wat die jonge mensen al bereikt hebben”, reageert Alexia. “Door het klimaat voortdurend op de agenda te houden, is het draagvlak om verandering te eisen de afgelopen maanden enorm vergroot.”
Thomas: “Ik denk dat de politieke wereld toch wel wat geschrokken is én verrast door het succes van de marsen. Sommigen reageren daar nogal krampachtig op. Dat is spijtig, maar het belangrijkste is toch dat het signaal echt wel aangekomen is. De burgers en ook de ondernemers die zich massaal hebben geëngageerd voor een campagne als Klimaatzaak tonen aan dat het niet om een te negeren minderheid gaat.”
‘Als je de anderen er constant op wijst wat ze verkeerd doen, haken ze daar op af.
Het is interessanter elkaar te inspireren.” (Alexia Leysen)
De grootste vervuiler tot inkeer
Het is tijd om moed te tonen en een aantal maatregelen door te drukken, oordeelt Thomas. “Persoonlijk ben ik een grote voorstander van een CO2-taks, al stuit dat op heel wat weerstand. Nochtans, als er één maatregel is die voor een gedragsverandering kan zorgen, dan is het die wel. Aan die CO2-taks zijn uiteraard wel randvoorwaarden verbonden; vele studies hebben al uitgewezen hoe die eruit moeten zien. Zo moet die maatregel in het kader van een taxshift passen; het mag niet op een pure belastingverhoging neerkomen. De invoering moet ook over een aantal jaren gespreid worden.”
Over wat bedrijven kunnen doen, klinkt het unisono bij vader en dochter dat ze de ruimte moeten krijgen en nemen om eigen initiatieven te ontwikkelen en tot competitieve voordelen uit te bouwen (Umicore is daar een goed voorbeeld van: op 15 jaar tijd is dat bedrijf drastisch van strategie veranderd). De ondernemingen die het meest over de problematiek nadenken en een pioniersrol op zich nemen, zullen op de middellange termijn het meest succesvol zijn. Bovendien zullen zij een aantrekkelijke werkgever zijn voor de nieuwe generatie. “Vandaag, met een krappe arbeidsmarkt, kiezen de meest beloftevolle werknemers voor bedrijven waarvan de waarden sporen met wat zij belangrijk vinden”, legt Thomas uit.
Alexia wil met een optimistische conclusie afsluiten. “Van kindsbeen af van overtuigd zijn, is geen noodzaak om je aan te sluiten bij de steeds toenemende beweging die verandering wil. Je hebt verschillende generaties die zich nu laten horen – je hebt kinderen voor het klimaat, grootouders voor het klimaat en alles daartussen. Heel veel mensen geven te kennen dat ze tot bepaalde inzichten zijn gekomen en er iets aan willen doen. Ik geloof echt dat iedereen – zelfs de grootste vervuiler – tot inkeer kan komen. Ik lees getuigenissen van ondernemers die vroeger een vervuilend bedrijf runden, intussen hun oogkleppen hebben afgeworpen en nu totaal de andere richting uit evolueren. Dat is mooi om te zien. Je moet niet in termen van twee kampen denken – de goeien langs de ene kant, de slechten langs de andere. Iedereen kan mee op de trein springen wanneer het idee gerijpt is dat het anders moet.”