Het ecosysteem om Brusselse bedrijven in nood te redden is nu stevig verankerd. Maar het heeft middelen nodig om te functioneren ...
Soms kunnen problemen worden voorspeld, maar niet voorkomen. Dat is het geval met bedrijfsfaillissementen in België, waarvan de cijfers de laatste weken merkbaar zijn gestegen, wat de langverwachte zorgen van de waarnemers bevestigt."
Meer nog dan in de andere gewesten, zijn de cijfers bijzonder onthullend in Brussel. Ten eerste zijn er de faillissementen. Ze zijn sinds september vorig jaar voortdurend gestegen en bereikten begin februari een piek van 84 per week, een zeer hoog cijfer dat sindsdien niet meer is afgenomen.
Kristallisatie van moeilijkheden en financiële muren
Naast deze faillissementen nemen andere, meer discrete stopzettingen van activiteiten toe. In het bijzonder gerechtelijke ontbindingen op verzoek van institutionele schuldeisers, waaronder de RSZ en de fiscus. Als we deze twee cijfers bij elkaar optellen, komen we uit op een recordaantal van 3.500 bedrijfssluitingen in Brussel in 2024.
Deze alarmerende cijfers zijn in feite het gevolg van een vertraagd effect, zoals Paul Dhaeyer, voorzitter van de ondernemingsrechtbank van Brussel, uitlegt. Na de covid- en energiecrisis kwamen inflatie, loonindexering en stijgende rentevoeten. In de eerste maanden konden bedrijven het hoofd boven water houden dankzij financieringen die eerder werden afgesloten. Maar vandaag komen deze schulden tot vervaldag. De meest kwetsbare bedrijven hebben ondertussen hun reserves opgebruikt. Doordat banken voorzichtiger zijn geworden en hun kredietvoorwaarden aanscherpen, kunnen ze hun onmiddellijke aflossingen niet meer betalen, geen nieuwe financiering meer afsluiten en zelfs hun schulden niet meer herfinancieren.
Deze bedrijven zijn ten einde raad en lopen tegen een onoverkomelijke financiële muur op. “De laatste maanden van 2024 en de eerste maanden van 2025 zullen een periode zijn waarin de moeilijkheden die zich de afgelopen jaren hebben opgestapeld, zich zullen kristalliseren”, legt Paul Dhaeyer uit, die binnenkort zijn functie zal verlaten om voorzitter te worden van de Franstalige Rechtbank van Eerste Aanleg in Brussel.
In Brussel slechter dan elders
De cijfers voor Brussel zijn ernstig, maar zijn ook gerelateerd aan de economische structuur. Meer dan elders, vind je er een groot aantal winkels en bedrijven in de horeca, de algemene aanneming, de vastgoed- en transportsector ... allemaal sectoren die bijzonder hard getroffen zijn. "Ze zijn sterk afhankelijk van de loonindexering. Superettes en voedingswinkels moeten ook rekening houden met de koudeketen en hebben geleden onder de energieprijzen. Telewerken, mobiliteitsproblemen en veiligheidszorgen hebben hier duidelijk aan bijgedragen", merkt Paul Dhaeyer op. Alles bij elkaar is het aantal faillissementen in Brussel twee keer zo snel gestegen als in het hele land.
Wat de magistraat zorgen baart, is dat ook grotere Brusselse bedrijven getroffen worden. Naast het veelbesproken voorbeeld van Lunch Garden, kan ook Sicli genoemd worden. Het brandblusbedrijf uit Ukkel werd eind 2024 onder voorlopige bewindvoering geplaatst en werd uiteindelijk gered door twee derde van zijn personeel te ontslaan. Daarnaast zijn er de ernstige moeilijkheden van de vastgoedgroep van Gérald Hibert, die een indrukwekkende portefeuille van eersteklas winkelpanden in de hoofdstad bezit. Onze collega's van L'Echo onthulden dat de financiële kwetsbaarheid de hele commerciële vastgoedsector doet vrezen ...
Bemiddeling, boekhoudkundige verplichtingen en vaardigheden
Paul Dhaeyer en Pierre-Yves de Harven, rechter bij de ondernemingsrechtbank, hebben een aantal voorstellen gedaan als reactie op de bevindingen van de commissie economische zaken van het Brussels Parlement van een paar weken geleden. Het eerste is om de schuldbemiddelingsregeling voor bedrijven in moeilijkheden te herfinancieren. “Het heeft geholpen om ongeveer honderd bedrijven te redden”, benadrukt Harven. Een ander voorstel is de mogelijkheid om pro-deo boekhoudsteun in te zetten, aangezien boekhoudprofessionals een sleutelrol spelen bij het ondersteunen en redden van bedrijven in moeilijkheden.
Het duo stelt bovendien voor om opnieuw een opleidingsprogramma voor boekhouders in te voeren. Ook hier heeft Paul Dhaeyer zijn eigen standpunt. “Je kunt een uitstekende ondernemer zijn, maar een slechte manager. Het bewijzen van je managementvaardigheden is niet langer verplicht in Vlaanderen en Brussel, maar wel in Wallonië, en ik denk dat ze gelijk hebben. Je moet eerlijk zijn. Een notaris heeft niet de vereiste competentie om de kwaliteit van het financiële plan dat aan de oprichter van een bv wordt opgelegd, te beoordelen. We hoeven niet per se terug te gaan naar een verplichting, maar er zou op zijn minst een opleiding beschikbaar moeten zijn.”
Het duo stelt ook voor om nieuwe bedrijven na 3 jaar bijeen te roepen om hun situatie te analyseren, of om de drempel te verlagen waarop de balans van een kmo moet worden goedgekeurd door een commissaris van de rekeningen. Hij heeft het idee getest met het VBO, dat volgens hem niet fundamenteel tegen is. “In tijden van crisis is het echt belangrijk dat de ingediende rekeningen overeenstemmen met de economische en financiële realiteit van de onderneming. Het zou niet veel kosten, maar het zou het makkelijker maken om te anticiperen op potentiële problemen en uiteindelijk tijd en geld besparen”, benadrukt hij.
Het blijft aan de politici om hiermee aan de slag te gaan … zodra Brussel een regering heeft.
Bedrijven redden ... en levens
Naast de economische uitdaging is er ook de menselijke kant. Want achter de bedrijven die instorten, schuilen net zoveel ondernemers in moeilijkheden. “Onze consulaire rechters zijn echte wachters geworden die hen met empathie ontvangen en hen begeleiden. Op die manier speelt de rechtbank de rol van een controletoren, maar ook van een houvast waar mensen hulp kunnen komen zoeken”, legt Paul Dhaeyer uit, die ook het werk van Beci, de Pulse Foundation, en het psychologische ondersteuningsprogramma un pass dans l'impasse prijst. “Soms helpen we mensen die echt op de rand van zelfdoding staan. We redden niet alleen bedrijven, we redden ook levens,” vertelde de magistraat aan het Brussels economisch comité.
CEd Relance van Beci: problemen oplossen maar er ook op anticiperen
“Failliet gaan zou niet langer gezien moeten worden als een mislukking, maar als het resultaat, op een bepaald moment, van bijzonder moeilijke omstandigheden. Toch worden faillissementen en financiële moeilijkheden nog steeds gezien als taboeonderwerpen, en die willen we doorbreken”, legt Secretaris-Generaal van Beci Lisa Isnard uit aan hetzelfde comité. Beci's CEd Relance werd meer dan 20 jaar geleden opgericht en staat open voor alle ondernemers.
Het centrum is er niet alleen voor bedrijven in ernstige moeilijkheden. Sinds twee jaar biedt het via workshops juridische, wettelijke, financiële en managementoplossingen aan, zodat ondernemers moeilijke situaties beter kunnen anticiperen, zoals een noodzakelijke digitale transformatie, angst voor schadelijke economische stagnatie of een bedrijfsoverdracht.
Anonimiteit kan op verzoek worden gegarandeerd. Ondernemers hoeven enkel contact op te nemen met het CEd 02.533.40.90 of ced@beci.be. Afhankelijk van hun vragen en voorkeuren worden zij doorverwezen naar een wekelijkse workshop, collectief of individueel, waar experts luisteren, begeleiden en vooral zeer concrete oplossingen bieden voor elke situatie. Bovendien is het belangrijk te weten dat een faillissement, zelfs bij ernstige financiële problemen, niet altijd de enige uitweg is.
Preventie, herstel of gerechtelijke reorganisatie
Naast deze workshops heeft CEd Relance een reeks opleidingen “Preventie/herstel” ontwikkeld om ondernemers te ondersteunen, hun vaardigheden te versterken en hun herstel te bevorderen door middel van concrete voorbeelden en direct toepasbaar advies. Dit traject omvat ook steungroepen die een veilige ruimte geven voor open gesprekken en ondernemers in nood een luisterend oor bieden. Meer informatie is hier beschikbaar.
In 2024 behandelde het CEd meer dan 900 dossiers. Het CEd beheert ook een steunregeling die in 2021 door het Brussels Gewest werd opgezet om 75% van de kosten voor de voorbereiding van een Procedure voor Gerechtelijke Reorganisatie (PGR) te dekken. Deze procedure biedt bedrijven uitstel van betaling en vereist tussenkomst van de Ondernemingsrechtbank, die een periode vaststelt waarin een bedrijf niet failliet kan worden verklaard en een plan kan opstellen dat aan de schuldeisers wordt voorgesteld. Alle bestaande schulden worden tijdelijk bevroren. De PGR vereist een voorlopige financiële diagnose op basis van een balans van minder dan 3 maanden oud en een vorige afgesloten balans. Het biedt bedrijven vaak de mogelijkheid om er terug bovenop te komen. Het succespercentage bedraagt namelijk 30%.