Je passie volgen of een ‘verstandige’ studiekeuze maken? Dat is het dilemma dat jonge mensen altijd heeft gedreven in hun zoektocht naar een toekomst met voldoening. Maar de vragen over een carrière beperken zich vandaag de dag niet tot deze ene keuze.
Er zijn soms slimme studenten van wie de toekomst helemaal uitgestippeld lijkt, tot ze vervolgens ingehaald worden door hun passie. Dat was het geval met Alex Wieczoreck. Met een diploma journalistiek en handelsingenieur van Solvay op zak, had hij evengoed consultant, privébankier of CFO kunnen worden. Toch koos hij uiteindelijk voor stand-upcomedy en een carrière als komiek en columnist. Zangeres Axelle Red behaalde dan weer een diploma rechten aan de VUB voor ze beroemd werd.
Giles Daoust, die overigens ook bijdragen levert aan dit magazine, was filmproducent voordat hij de leiding nam van het familiebedrijf ... SangHoon Degeimbre daarentegen droomde er als tiener van apotheker te worden, maar belandde eerder toevallig in de hotelschool. Vandaag is hij de iconische, met twee Michelinsterren bekroonde chef van 'L’air du Temps'.
Bang voor de verkeerde keuze
Hoe combineer je 'gezond verstand' met passie? Achter de dilemma's en vragen waarmee deze personen werden geconfronteerd, schuilen duizenden gelijkaardige verhalen. Dat blijkt uit het onmiskenbare succes van studiebeurzen en -workshops. "We kunnen niet aan alle vragen voldoen. Jongeren zeggen vaak dat ze bang zijn dat ze de verkeerde keuze maken en daarna niet meer van richting kunnen veranderen", vertelt Joséphine Mondry, adviseur en projectmanager bij SIEP, Service d'Information sur les Etudes et les Professions.
Deze jongeren, die vaak door hun ouders worden begeleid, zijn bang om tijd te verspillen of een richting in te slaan die hun hele leven zal bepalen en waar ze later niet meer van kunnen afwijken. Uit onzekerheid kiezen veel jongeren voor een universitaire opleiding, zoals een academische bachelor, om zo lang mogelijk en zoveel mogelijk 'deuren open te houden'. “Maar het risico is dat je na een paar maanden je zin of verlangen verliest en in je eerste jaar van het hoger onderwijs afhaakt”, zegt Joséphine Mondry.
Tevreden, gefrustreerd, fatalistisch of rebels
De keuzes die deze jongeren maken, beperken zich echter niet langer tot vragen over kansen en diepgewortelde ambities. "Jongeren vinden het soms moeilijk om zichzelf te plaatsen in een professionele omgeving. Zelfs als ze een idee hebben van wat een diploma hen kan bieden, kunnen ze zich moeilijk voorstellen hoe hun werkdag er in de praktijk zal uitzien,” vervolgt Joséphine Mondry.
Die vaststelling wordt bevestigd door een recent onderzoek van het Institut Montaigne, een Parijse denktank. Daaruit blijkt dat de jongere generatie, die verre van ongemotiveerd is, nog steeds veel waarde hecht aan werk, maar dat de eerste jaren op de arbeidsmarkt vaak gepaard gaan met teleurstellingen.
Naast de ‘tevreden’ groep, die een positieve en vreedzame relatie met werk hebben, identificeert het onderzoek nog drie andere soorten jongeren. Deze drie vallen onder de groep van de teleurgestelden en lijken vandaag de meerderheid van generatie Z te vormen.
“Jongeren zeggen vaak dat ze bang zijn om de verkeerde keuze te maken en nadien niet meer van richting te kunnen veranderen” - Joséphine Mondry, adviseur en projectmanager bij SIEP, Service d'Information sur les Etudes et les Professions
De eerste groep onder de teleurgestelden wordt in de studie omschreven als de 'gefrustreerden' (28% van de respondenten). Hun onvrede komt voort uit een duidelijke kloof tussen verwachtingen en werkelijke ervaring, wat leidt tot gevoelens van verzet of demotivatie. Daarnaast is er de groep van de 'fatalisten' (20%) die hun verwachtingen ten aanzien van werk drastisch hebben bijgesteld. Tot slot zijn er de 'rebellen' (eveneens 20%): zij zijn op zich tevreden over hun baan, maar vertonen weerstand tegenover autoriteit en zetten zich uiteindelijk af tegen het bedrijfsleven als geheel.
Maak van een beroepsopleiding een positieve keuze
Het onderzoek merkt ook op dat deze teleurstelling de hoogopgeleiden en studenten uit algemene universitaire richtingen (letteren, humane en sociale wetenschappen) meer treft dan jongeren met een beroepsopleiding. Dat lijkt op het eerste gezicht een vreemde paradox: het zijn vooral de jonge 'white collars' die last hebben van professionele teleurstelling, terwijl technische en ambachtelijke opleidingen nog steeds het minst gewaardeerd worden door studenten.
“Het idee dat beroeps- en kwalificerende opleidingen 'minderwaardig' zijn, leeft nog steeds sterk in middelbare scholen. Omdat die keuze vaak volgt op moeilijkheden onderweg, wordt ze als des te beperkend en dwingend ervaren, zeker omdat ze vroeg in het schooltraject wordt gemaakt. Wat veel mensen ook niet weten, is dat je via deze trajecten evengoed het diploma van hoger secundair onderwijs kunt behalen en dus ook toegang krijgt tot het hoger onderwijs als je dat wil," legt Joséphine Mondry uit. Vandaar de dringende noodzaak om van deze opleidingen positieve keuzes te maken.
Autonomie en loon
Meer in het algemeen lijken de verwachtingen van jongeren, eerder dan de aard van hun job zelf, steeds meer gericht te zijn op kwaliteit van het werkleven, inclusief de relatie met collega's. Uit een recente studie van het Forum des jeunes de la Fédération Wallonie-Bruxelles blijkt dat voor de overgrote meerderheid (71%) een goede werksfeer in het team het belangrijkste criterium is voor welzijn op het werk. Alarmerend is dat 28% zegt het slachtoffer te zijn geweest van intimidatie op het werk.
Bovendien benadrukt het Institut Montaigne dat de work-life balance en een stressvrije omgeving zwaar wegen bij hun keuzes. “Deze kwestie komt heel vaak ter sprake, veel meer dan 6 of 7 jaar geleden”, bevestigt Joséphine Mondry. Tot slot blijft het loon een belangrijke factor, zoals blijkt uit de twee onderzoeken. “Ik ben nog steeds verbaasd over het belang dat gehecht wordt aan het loon en de praktische voorwaarden, nog voor ze hun interesses of passies echt kennen”, zegt Joséphine Mondry. Is generatie Z dan, verre van vroegere werkidealen, de generatie van het hyperpragmatisme geworden?
